HOME     www.tegels-uit-rotterdam.com

Schouw uit Koudekerk aan den Rijn in het Nederlands Tegelmuseum Otterlo

 

Otterlo, een dorp in de gemeente Ede in de Nederlandse provincie Gelderland, ligt ten westen van Natuurpark De Hoge Veluwe, tussen Apeldoorn en Arnhem.

Het museum geeft een overzicht van de Nederlandse tegelcultuur zoals die zich ontwikkelde sinds de 16e eeuw.

 

 01

Blik in de tentoonstellingshal met de tegelschouw uit Koudekerk aan den Rijn

 

 02

 

De schouw is afkomstig uit Koudekerk aan den Rijn, provincie Zuid-Holland, en in 2005 aangekocht voor de collectie van het Tegelmuseum.
De onderbouw is gemaakt als een eenvoudige reconstructie met tegels uit de museumcollectie. 

De honderdtachtig tegels zijn toe te schrijven aan de Rotterdamse tegelbakkerij 'Het Wapen van Dantzich' en Johannes van der Wolk.

Centraal staat het schilderij in het formaat van 11x5 tegels met het bijbelse verhaal van Jozef in een zeer fijn bewerkte Rocaille-omlijsting, kenmerkend voor tegeltableaus van de tegelbakkerij 'Het Wapen van Dantzich'.

Genesis 37:28 “Maar toen de Midianitische kooplieden langskwamen, trokken zij hem uit de put en verkochten hem aan de Ismaëlieten voor twintig zilverstukken; ze brachten hem naar Egypte.“

Het voorbeeld voor de tegelschilder was de prent aa 11 uitgegeven door Joseph Wagner in Venetië in 1764 naar een ontwerp van Giuseppe Zocchi.

 

 03         04

Vergelijking van prent en tegelschildering

 

 05

Linkerzijde van de schouw

 

Twee eendimensionale zuilen, elk twee tegels breed, met het portret van prinses Frederica Sophia ‚Wilhelmina‘ van Pruisen, een tafereel met twee landschappen sieren de linkerkant van de schouw.

 

 06

Galante scène in parel omlijsting                           Portret van de prinses die in 1751 in Berlijn werd geboren

 

 07

Twee landschappen in parel omlijsting

 

 08

Rechterzijde van de schouw

 

Twee eendimensionale zuilen, elk twee tegels breed, met het portret van Willem V (* 1748 in Den Haag) Prins van Oranje en Nassau en stadhouder, een tafereel met twee landschappen sieren de rechterzijde van de schouw.

Willem V was de laatste stadhouder van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Hij was de zoon van Stadthouder Willem IV en de vader van Willem I der Nederlanden, de eerste Koning der Nederlanden.

Willem V werd in 1748 geboren als zoon van stadhouder Willem IV en Anna van Hannover. Zijn geboorte werd grootst gevierd. Toen hij drie was, overleed zijn vader en was hij dus in naam al stadhouder. Zijn moeder werd zijn regent. Maar ook zij overleed, toen Willem 10 was. Hierna kreeg Willem V een vriend van zijn vader als voogd: de hertog van Brunswijk-Wolfenbuttel. Hij zou veel invloed krijgen op het beleid van Willem V.

Willem trad op 19-jarige leeftijd in het huwelijk met de 16-jarige Wilhelmina van Pruisen – afkomstig uit het huis Hohenzollern -, een nichtje van Van Brunswijk en een knap en slim meisje, die in alles het tegengestelde was van haar man. Ondanks dat hadden ze veel eerbied voor elkaar.

 

 09

Portret van de stadhouder Willem V.                 scène in oval

 

 10

Twee landschappen, 2x2 tegels met een geïntegreerde rand
(gebaseerd op dezelfde voorstelling als de twee landschappen, Afb.07)

 

De opdrachtgever voor de tegelbekleding van het schouw, een wagenbouwer uit Koudekerk aan den Rijn, liet de portretten van de toenmalige stadhouder Willem V (1748-1806) en zijn echtgenote erfgenaam Frederica Sophia ‚Wilhelmina‘von Pruisen (1751-1820) in het schouw verwerken. Hij liet zien aan welke kant hij stond in een tijd dat de politieke verschillen tussen royalisten en patriotten aan het ontstaan waren.

In de jaren 1780 kwam Willem V van Oranje steeds meer in conflict met de patriottenbeweging, die sterker werd na het rampzalige einde van de Vierde Engelse Oorlog (1780-1784).
In 1795 werd Willem V door de Fransen verdreven en vluchtte hij naar Engeland.

De tegels zijn omstreeks 1790 in Rotterdam gemaakt en aangebracht aan het schouw in Koudekerk.

11

 

 

Portretten van prinses Wilhelmina van Pruisen (* 1751) en Willem V Prins van Oranje (* 1748)(Huwelijk 1767)

met hun kinderen

 

Luise (* 1770),

 

 

Willem (* 1772) en Frederik (* 1774).

 

 

 Prent door Rienk Jelgerhuis (1729-1806).

 

Willem V en Wilhelmina kregen vijf kinderen waarvan er één doodgeboren werd en één die na een dag overleed. De andere kinderen waren Louise (1770-1819), Willem (1772-1843) en Frederik (1774-1799). Willem zou zijn vader later opvolgen, maar niet als stadhouder maar als koning Willem I.

Tableaus uit de Rotterdamse tegelbakkerij van Johannes van der Wolk vergeleken met de portretten op het schouw:

 

 12

Portretten, 4x3 tegels, Johannes van der Wolk, circa 1795 (Christie's 15 mei 2002. Lot 48)

 

Opvallend is de zeer uitgebreide omlijsting van de twee portretten. Ze komen overeen met de omlijsting van het tegeltableau 'Joseph wordt verkocht' (figuur 02).

 

      13

Portretten, 3x2 tegels, Johannes van der Wolk, ca. 1795 (in de kunsthandel)

 

 

Foto's

Jan Pluis, 11, 12, 13

Norbert Joliet, alle andere foto's (22 en 23 september 2020)

 

 

Literatuur

Willi Joliet en Johan Kamermans, Oranjevorsten op tegeltableaus,

TEGEL 34/2006, pagina's 8-21

Johan Kamermans, Schouw met tegeltableau ‚Jozef wordt verkocht‘,

Vereniging Rembrandt, Voorjaar 2007, pagina's 18-20

Ingrid de Jager en Nora Schadee, Tegels uit Rotterdam, Rotterdam 2009

11 Hoogstraat, Het Wapen van Dantzich, pagina's 62-64

Wikipedia

 

Jan Pluis, Tegelbakkerij ‚Het Wapen van Dantzich‘, Hoogstraat, Rotterdam

www.tegels-uit-rotterdam.com/wolk.html

 

 

Dankzegging

Ik wil de directie van het Tegelmuseum bedanken voor de toestemming om foto's te maken in het museum en om de foto's op internet te publiceren.
Jan Pluis will ik bedanken voor zijn hulp bij het opstellen van het bericht en vooral bij de vertaling van het Duits naar het Nederlands.
Ik dank mijn zoon Norbert voor zijn fotodocumentatie, redactie en publicatie van het bericht.

 

 

Bezoek aan het Nederlands Tegelmuseum in Otterlo

www.geschichte-der-fliese.de/otterlo.html

 

 

Nederlands Tegelmuseum, Eikenzoom 12, 6731 BH Otterlo

www.nederlandstegelmuseum.nl

www.vriendennederlandstegelmuseum.nl